Nieuwe projecten om de haven van Casablanca uit te breiden

De haven van Casablanca breidt uit. Drie nieuwe projecten zijn deze week gelanceerd: een uitbreiding van de bestaande vissershaven, een werf voor het bouwen en repareren van schepen en een terminal voor cruiseschepen. Daarmee wil de stad de eigen positie nationaal en internationaal versterken. 

Een bedrag van ongeveer 120 miljoen euro is gereserveerd om plaats te maken voor 260 kleine vissersboten en 100 plaatsen voor boten gespecialiseerd in vissen op volle zee. De haven wordt voorzien van moderne infrastructuur om het hoofd bieren aan internationale concurrentie.  

Er komt een nieuw werf met de naam Casablanca Port Shipyard om schepen te bouwen en te repareren. De werf bestaat uit een droogdok van 240 meter, een hefplatform en een dok met een lift. Dit project zal ruimte bieden aan grote schepen, nieuwe investeringen aantrekken en de positie van het land op de internationale scheepsbouw- en reparatiemarkt versterken. Hiervoor is een bedrag van 250 miljoen euro gereserveerd. 

Het derde project is een nieuw cruiseterminal die voldoet aan internationale normen. De terminal kost ongeveer 72 miljoen euro en moet de toeristische sector van de stad versterken. Het kan jaarlijks tot 450.000 cruisepassagiers en schepen tot 350 meter lang verwerken. Het beschikt over een veerbootterminal, een kade van 650 meter en drie loopbruggen. 

Met deze drie projecten wil de stad de eigen positie versterken als belangrijk economisch en financieel centrum van het land. De uitbreiding is een mijlpaal in de geschiedenis van de stad wiens haven meer dan honderd jaar geleden werd gebouwd. Een mooie gelegenheid om terug in de tijd te gaan naar het begin van Casablanca.  

Anfa  

De huidige stad Casablanca is gebouwd op de ruïnes van Anfa, een oude stad waarvan de beginjaren nog niet duidelijk zijn. Volgens een artikel uit 1939 van taalkundige Emile Laoust (1876-1952) komt de naam Anfa uit het amazigh woord Afa en betekent top, heuvel, hoogte. De bewoners van de stad gebruiken nog altijd Hoge Anfa om de geografische ligging van de stad aan te duiden. Taalkundige Arsène Roux (1893-1971) schrijft dat het woord Anfa een amazigh plaatsnaam was dat naast de woorden agdal (heide), talda (schoof), tasraft (silo) werd gebruikt.

Er is niet veel bekend over de eerste bewoners van Anfa. In zijn werk “Beschrijving van Afrika en Spanje” uit de elfde eeuw schreef Idrissi dat de stad een haven heeft waar graan wordt geëxporteerd. Spaanse schrijver Marmol die Marokko in de late Middeleeuwen heeft bezocht schrijft dat Anfa uit de tijd van de Feniciërs stamt. Leo Africanus uit dezelfde tijd als Marmol schrijft dat de Romeinen in de stad waren. Maar er zijn geen documenten of archeologisch bewijs die beide beweringen ondersteunen. Zayyani schrijft dat de heersers van de Zenata dynastie in de stad waren maar noemt geen bronnen. Er is ook geen informatie bewaard over de stad tijdens de Berghwata dynastie. Bronnen uit de tijd van de Meriniden noemen wel Anfa als hoofdstad van provincie Tamesna. Het had stadsmuren, een gouverneur en een rechter. Abu Al Hasan heeft daar een school laten bouwen. Na de val van zijn dynastie brak er anarchie uit. Piraten maakten de kust onveilig. Alfons V van Portugal stuurde in 1468 of 1469 troepen om ze te verjagen. De stad werd verwoest en raakte in verval.

Anfa bleef tot de 18de. eeuw onbewoond. Sultan Sidi Mohamed Ben Adellah besloot na 1769 nieuwe bewoners uit Meknes en uit Haha, een regio tussen Agadir en Essaouira, ernaar toe te sturen om te voorkomen dat Portugesen en Spanjaarden de kust bezetten. Hij liet er muren en forten met kanonnen bouwen. In de Portugese bronnen wordt de stad Casabranca genoemd. In het Spaans is het Casablanca, een verwijzing naar een wit gebouw die de schepen gebruiken als oriëntatiepunt. Dar El Beida is daar een vertaling van. Het werd lange tijd als schuilplaats gebruikt voor reizigers op weg tussen Rabat en Marrakech.  

Graan  

Graanhandel, de belangrijkste export van de haven van Casablanca, werd in 1782 toegekend aan een Spaans bedrijf uit Cádiz en vervolgens, in 1789, aan een bedrijf uit Madrid. Na de opstand van de gouverneur van de aangrenzende Chaouias, die zich in Casablanca had gevestigd, sloot sultan Moulay Sulayman de haven in 1792 af en bracht de Europese handelaren terug naar Rabat. De haven werd pas in 1830 door Moulay Abd Rahman heropend. De eerste Europese handelaren keerden vanaf 1840 en vooral vanaf 1852 terug. Het waren aanvankelijk Fransen in dienst van de fabrieken van Lodève. Ze waren op zoek naar ruwe wol en werden snel gevolgd door Engelsen uit Gibraltar, Duitsers, Portugezen en Spanjaarden. De eerste Europese viceconsul werd in 1857 geïnstalleerd. Vanaf dat moment groeide de kleine buitenlandse kolonie, ondanks periodes van stagnatie als gevolg van Europese economische crises, droogte en epidemieën. Stoomboten zoals Packet deden de haven van Casablanca aan. De handel groeide. In 1906 overtrof de haven met 14 miljoen goudfranken die van Tanger.

Na de Conferentie van Algeciras in 1906 kregen Franse ambtenaren controle over de douane in de stad. Een Frans bedrijf begon aan de bouw van de nieuwe haven. Deze ontwikkelingen verontrustten de omliggende Chaouias. Op 30 juli 1907 werden Europese arbeiders aangevallen en gedood. De interventie van een Frans oorlogsschip leidde tot de plundering van de stad, met name de Joodse wijk. De stad werd op 05 augustus gebombardeerd. Een Frans eskader onder bevel van generaal Drude arriveerde op 07 augustus. Spanje stuurde ook troepen en een eskader. De strijdende Chaouias werden  beetje bij beetje teruggedrongen. Een Franse expeditieleger nam geleidelijk het hele gebied over. Dat was het begin van het Franse protectoraat in 1912.

100 jaar groei   

De aanwezigheid van een vrij grote Europese kolonie en de noodzaak om militairen en burgers te bevoorraden hebben van de stad een belangrijke haven gemaakt. In 1912 was de haven 84 hectare groot, beschermd door een 3.180 meter lange steiger en een vaardiepte van 4.870 meter. Het goederenvervoer bedroeg ​​ongeveer 15 miljoen ton. Het bestond uit de export van onbewerkte goederen en grondstoffen zoals fosfaat, erts, fruit en groenten. Brandstof was het belangrijkste importproduct gevolgd door industriële producten. De nieuwe haven verwerkte vier vijfde van de buitenlandse handel van het land. De stad groeide uit tot een belangrijk industrieel centrum en leefde voornamelijk van handel, zowel extern als intern. Het voerde producten af uit de zuidelijke regio’s en verdeelde het grootste deel daarvan over het hele land.

Het vruchtbare achterland, het contact met het buitenland gedurende de 19de. en 20ste eeuw, de opkomst van Europees kapitalisme, de geografische ligging aan de Atlantische kust, de internationale maritieme verbindingen, de spoorwegen, de infrastructuur en de verbinding met de steden in het binnenland maakten van de stad een economisch en financieel centrum.

Casablanca is in nog geen honderd jaar tijd negentig keer groter geworden. In 1912 telde het een paar duizend inwoners. Rond het jaar 2000 waren er ongeveer vier miljoen. Bijna een derde van de totale bevolking in Marokko die ervoor heeft gekozen zich in een stad te vestigen, koos voor Casablanca. Uit een volkstelling gehouden in 1960 en gepubliceerd in Géographie du Maroc bleek dat 75% van de nieuwe bewoners uit de zuidelijke regio’s kwam en 25% uit het noorden. In 1982 woonde 26% van alle stedelingen in Marokko in Casablanca.

Maar de spectaculaire groei bracht ook nieuwe problemen met zich mee ondanks de inspanningen van lokale en nationale overheden om de stad te betrekken bij een evenwichtiger beleid van herstructurering, ruimtelijke ordening en evenredige verdeling van de welvaart. Niet iedereen profiteert van de opgebouwde rijkdommen in de afgelopen honderd jaar. Dat heeft tot  sociale explosies geleid zoals in 1965, 1981 en 1990. De stad kampt nog steeds met economische, politieke, sociale en milieuproblemen als gevolg van overbevolking, sloppenwijken, werkloosheid, onveiligheid en waterschaarste. De nieuwe uitbereiding van de haven is hopelijk een welkome investering in een betere toekomst.   

Afbeelding: de haven van Casablanca. Bron: Internet archief.  

Meer lezen over hetzelfde onderwerp: 

Reportage over Dakhla Atlantic Port
CNN heeft vorige week een reportage uitgezonden over de bouw van de nieuwe haven Dakhla Atlantic Port. De haven gaat volgens het Ministerie van Infrastructuur een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van regio Sahara. De haven bestaat uit drie delen: een dok voor onderhoud van schepen, een haven voor handel en een ander voor visserij. Het beschikt over twee zones voor industrie en logistiek en kan jaarlijks 35 miljoen ton aan goederen verwerken. Door de geografische ligging zal de nieuwe haven Marokko met landen in West-Afrika verbinden. Het kan tevens de Sahel helpen ontsluiten door toegang te geven tot de Atlantische Oceaan. Die mogelijkheid werd op een bijeenkomst in december 2023 in Marrakech door de ministers van Mali, Burkina Faso, Niger en Tsjaad besproken. De haven kost naar schatting 1,2 miljard dollar.

Haven Tanger Med stijgt naar 17de plaats
Tanger Med is naar de 17de plaats gestegen op de ranglijst van de dertig grootste containerhavens in de wereld. Dat heeft Alphaliner deze week gepubliceerd. De haven is daarmee twee plaatsten gestegen met een totaal van 10,24 miljoen TEU-containers die in 2024 werden afgehandeld vergeleken met 8,61 miljoen het jaar daarvoor. De ranglijst van Alphaliner wordt gedomineerd door de Chinese haven van Shanghai (51,5 miljoen TEU-containers), gevolgd door Singapore (41,12 miljoen), Ningbo Zhoushan (39,3 miljoen) en Shenzhen (33,39 miljoen). De haven van Rotterdam staat 12e met 13,82 miljoen containers.