Een centrum voor de studie naar islamisme

Een nieuw centrum met de naam "Vrijheden voor Politieke en Strategische Studies" is onlangs in Istanbul open gegaan. Het centrum is volgens Gamal Sultan, hoofdredacteur van Egyptische krant Al Mesryoon, gelieerd aan islamitische politieke partijen in zijn land. Het centrum wil een kritische bijdrage leveren aan het debat over de ervaringen in de politiek door islamitische groepen in het Midden Oosten en Noord Afrika. 

In een analyse erkent het centrum fouten begaan door islamisten toen ze aan de macht waren in Egypte, Tunesië, Soedan en Marokko. Het artikel vat de fouten samen als volgt:

- De nadruk lag op slogans om de massa te mobiliseren zonder een concreet ontwikkelingsproject te bieden.
- Er is interne verdeeldheid veroorzaakt door politieke, ideologische en theologische verschillen onderling.
- Islamisten bleken niet opgewassen tegen repressie, infiltratie en desinformatie door tegenstanders.
- Ze waren niet in staat zich aan te passen aan de regionale en internationale ontwikkelingen.
- Als gevolg daarvan konden ze de gebeurtenissen niet tijdig anticiperen.
- Ze verloren veel tijd aan propaganda, indoctrinatie van de massa, congressen, openbare bijeenkomsten, media…
- Niet verandering maar organisatie werd een doel op zich.
- Het islamitische project verloor zijn aantrekkingskracht toen islamisten dictatoriale regimes ging steunen.
- Het herhalen van denkmodellen uit een ver verleden en tegelijkertijd het negeren van ervaringen van niet-islamitische beschavingen die vooruitgang hebben geboekt op het gebied van economie, cultuur, maatschappij, onderwijs, politiek, techniek wetenschap...

Zelfreflectie zoals de analyse voorstaat is zeldzaam in islamitische kringen. Maar het is niet de eerste poging. In 2023 verscheen een kritische reflectie over het politieke parcours van de Moslim Broederschap opgericht in 1928 in Egypte. In hun gezamenlijke publicatie “Broken Bonds. The Existential Crisis of Egypt’s Muslim Brotherhood 2013-2022” analyseren drie voormalige leden de interne crisis van de Broeders vanuit het perspectief van legitimiteit en identiteit.

In Marokko waar ook afdelingen van de Moslim Broederschap bestaan, zijn de geschriften van Mohamed Louizi een van de meest interessante bijdragen om de lokale islamisten van dichtbij te analyseren. Hij heeft na zijn breuk met de groep in 2007 meer dan 280 artikelen gepubliceerd. Hij vat de oorzaak van het falen van het islamitische project samen in wat hij de crisis van de scheiding tussen politiek en religie noemt.

Zijn boek “Plaidoyer pour un islam apolitique” verscheen 2017 in Frankrijk waar hij is uitgeweken na de breuk met de Broeders. Een prijs die hij moest betalen voor zijn intellectuele moed: “Ik ben vastbesloten om de strijd aan te gaan. Mijn enige wapen is de pen. Ik heb hoop dat mijn getuigenissen enige verlichting brengen voor een vreedzaam bestaan.”

Afbeelding: leden van de islamitische poliitieke partij PJD in  2016 in Marokko.

Meer lezen over hetzelfde onderwerp:

Erdogan en het einde van Arabisch-islamitisch populisme
Ekrem Imamoglu, de burgemeester van Istanbul, is op woensdag 19 maart gearresteerd op verdenking van corruptie. Critici zijn niet overtuigd van zijn schuld. Erdogan probeert de burgemeester buiten spel te zetten met het oog op de komende verkiezingen. Imamoglu van de republikeinse volkspartij CHP is de enige politicus die Erdogan drie keer in een lokale verkiezing wist te verslaan. Zijn arrestatie stelt de politieke en ideologische tegenstellingen in de Turkse samenleving bloot. Een erfenis uit de begin jaren van de republiek nadat Kemal Atatürk (1881-1938) de Ottomanen aan de kant heeft gezet.