Nieuw initiatief voor islamitisch bankieren in Nederland

Update: 02 september. “In Nederland wonen tussen de 800.000 en een miljoen moslims. Ik ben nog bezig om mijn bank op te zetten, maar ik heb al zeker 5.000 aanvragen voor een halal-hypotheek. Nu nog een vergunning." Dat vertelde initiatiefnemer Mohamed Karrouch in november 2018 aan NOS. Bijna zeven jaar later gaat zijn INSIFR bank deze week online. Waar komt islamitisch bankieren vandaan en wat is de meerwaarde daarvan?

Bankieren is volgens de islamitische wet het uitvoeren van een financiële transactie waarbij geen rente (RIBA) wordt berekend. Dat kan interessant zijn maar is in de Nederlandse context moeilijk uitvoerbaar. Bij een huurkoop of winstdeling treden er belastingvragen op zoals de waarde onroerend goed zaken (WOZ).

Volgens het “Islamic Finance in the UK”, een document van de Britse overheid, zijn er 20 islamitische banken in het Verenigd Koninkrijk, 10 in Amerika, 4 in Australië, 4 in Zwitserland en 3 in Frankrijk. Ze betalen zoals elke bank belasting, dragen bij aan staatsinkomsten via winsten en creëren werkgelegenheid. Maar het blijft een niche. In het Verenigd Koninkrijk is het aandeel van islamitisch bankieren rond 0,3%.

Marokko

Ook in Marokko bestaan er islamitische banken. Volgens Bank Al Maghreb (BAM), de centrale bank van Marokko, vallen dit soort financiële instellingen onder de categorie “participatieve banken”. In 2024 waren er 93 (drieënnegentig) financiële instellingen actief. Vijf daarvan noemen zich islamitisch:  

- 29 financieringsmaatschappijen
- 19 gewone banken
- 18 betalingsinstellingen  
- 11 verenigingen voor micro-credit
- 6 banken offshore
- 5 participatieve banken (islamitische banken)
- 3 collaboratieve financieringsmaatschappijen
- 1 Centraal bureau voor kapitaalbeheer (Caisse de Dépôt et de gestion)
- 1 Centraal bureau voor garantie (Caisse Centrale de Garantie)

Een bekend islamitische bank in Marokko is Umnia opgericht in 2019 met een hoofdkantoor in Casablanca en negen filialen. In een verklaring uit juni 2024 is te lezen dat de bank de adviezen volgt van het Conseil Supérieur des Ouléma (CSO), de hoge raad van islamitische geleerden, een orgaan van het Ministerie van Islamitische Zaken in Marokko. De grootste aandeelhouders zitten in Qatar.

INSIFR bank  

De nieuwe INSIFR bank is een online bank gevestigd in Dubai. Tegoeden van kranten worden aangehouden op één of meer gescheiden rekeningen en zijn beschermd volgens artikel 10B van de Financial Services Act, aldus Mohamed Karrouch, de oprichter van de bank op zijn website.

De adviseur van de bank is Faraz Adam, een mufti gevestigd in het Verenigd Koninkrijk, Hij houdt toezicht op de naleving van de islamitische wet zodat er geen rente tijdens transacties wordt berekend. Hij heeft een eigen advieskantoor Amanah Advisory. De klanten van de mufti lijken hoofdzakelijk uit Azië te komen.

INSIFR ging deze week online. Achttien Nederlandse en Belgische kranten en tijdschriften hebben erover geschreven. Dat heeft volgens de oprichter meer dan duizend aanvragen opgeleverd voor een nieuwe bankrekening. De kosten voor het bankieren bedragen gemiddeld 15 euro per maand.  

INSIFR valt volgens een artikel in de Volkskrant van 18 augustus onder de categorie neobanken. Dat zijn digitale financiële platforms zonder fysieke vestigingen en vaak zonder eigen bankvergunning. De nieuwe online bank valt op dit moment niet onder het Nederlandse depositogarantiestelsel waarmee bedragen tot 100.000 (honderdduizend) euro wettelijk beschermd zijn als de bank failliet gaat, aldus de krant.

Oorsprong

Islamitisch bankieren kreeg vooral aandacht na de vlucht in de jaren 1950 van ideologen en predikers van de Moslim Broederschap uit Egypte. Een van de bekende predikers is Yusuf Al Qaradawi (1926-2022). Hij kwam terecht in Qatar waar hij zijn boek “Halal en Haram in de islam” in 1960 uitgaf. Het boek bevat adviezen over bankieren in de islam. Zijn talkshows op Al Jazeera werden wereldwijd bekeken, zijn adviezen opgevolgd. En hij heeft nog meer adviezen gegeven die niet helemaal halal zijn.

Rebranding  

De eerste islamitische banken werden in de Arabische Golfstaten opgericht. Andere landen zouden volgen. Reuters News Agency schreef in een rapportage uit juli 2014 dat de aanvankelijke groei van islamitische banken wereldwijd stagneerde. Halal-banken hebben de problemen geprobeerd op te lossen door niet-moslim klanten aan zich te binden, de kwaliteit van de service te verbeteren en de term islam te vermijden.  

In Januari 2014 heeft de in Dubai gevestigde Noor Islamic Bank de naam veranderd in Noor Bank. De grootste islamitische bank in de Emiraten, Abu Dhabi Islamic Bank (ADIB), gebruikt Dubai International Bank voor filialen in het buitenland.

Halal-hypotheek

Dat zijn niet de enige verbeterpunten waar islamitische banken aan moeten werken. Volgens Dorien Rookmaker, oud-Europarlementariër en specialist in banksystemen, is halal-bankieren misleidend: “Halal-bankieren is een misleidende term omdat het niet om bankieren - het aantrekken en uitzetten van geld tegen betaling van rente - gaat. Een halal-hypotheek is namelijk een soort lease-constructie om de betaling van rente te voorkomen met een andere eigendomssituatie dan bij een gewone hypothecaire lening tot gevolg”.  

Het invoeren van een islamitisch rentevrije bankieren in Nederland roept dus vragen op volgens Rookmaker als het gaat om belasting en wetgeving. “Noch ons belastingstelsel noch de systemen van de belasting zijn hierop ingesteld. Een introductie van een fundamentele andere financieringswijze van woningen heeft gevolgen voor belastinginkomsten en kosten die de overheid moet maken voor de aanpassing van wetgeving en ict-systemen. De vraag is of we dit moeten willen en zo ja wie voor de extra kosten zou moeten opdraaien”, aldus Rookmaker.   

Meerwaarde

Blijft de vraag over de meerwaarde van INSIFR online bank ten opzichte van bestaande islamitische banken in Marokko. Waarom zou je als Marokkaans-Nederlander of Marokkaans-Belg een rekening openen bij een online islamitische bank met een adres in Dubai waar de wetgeving afwijkt van wat in Marokko, Nederland en België van toepassing is? Wij hebben oprichter Mohamed Karrouch naar zijn mening gevraagd maar kregen geen antwoord.  

Afbeelding: een brochure van de nieuwe INSIFR bank. 

Meer lezen over hetzelfde onderwerp: 

CIH Bank rekening voor migranten
CIH Bank (een afkorting van Crédit Immobilier et Hôtelier, een bank van de Marokkaanse staat actief sinds 1920) heeft een nieuwe dienst geïntroduceerd (externe link naar de website van de bank) voor Marokkanen in het buitenland. Het is mogelijk een rekening in Marokko online vanuit het buitenland te openen waar je geld naar toe kunt sturen zonder verborgen kosten. Je kunt ook het saldo in real time zien en de online transacties volgen.

Rapport African Development Bank
De Afrikaanse Unie organiseerde in 2022 in Niger een bijeenkomst over de industrialisatie in Afrika. Het nieuwe rapport van de Afrikaanse Ontwikkelingsbank (AFDB) wordt op de bijeenkomst gepresenteerd. Zuid-Afrika staat als meest geïndustrialiseerd land van het continent gevolgd door Marokko. Het rapport beschrijft de ontwikkelingen per land als ook de gevolgen van corona en de oorlog in Oekraïne op de industrie.

Nieuw: gratis online transacties
De Centrale Bank in Marokko (BAM) heeft deze week een nieuw maatregel ingevoerd waarbij de consumenten niets hoeven te betalen als ze een online transactie doen met een bankpas afgegeven in Marokko. De winkeliers moeten wel 0,65% betalen over de goederen en de diensten die ze aanbieden. De maatregel is genomen in het kader van het bevorderen van online bankieren om de cash cultuur terug te dringen. De gouverneur van de Centrale Bank zei in een recent interview dat de economie baat heeft bij online betalingen. Het persbericht van de Centrale Bank is hier als PDF te lezen.

EU wet om geldtransfer te beperken
De Europese Unie is van plan de wet aan te passen voor Marokkaanse banken actief in Europa. De Unie wil minder geldtransfer naar het buitenland. De gouverneur van Bank Al Maghreb heeft zijn zorgen over de wet op een conferentie in september en opnieuw in maart geuit. Een artikel over de gevolgen van de nieuwe wet is te lezen in dit artikel door Morocco World News.