Nieuw kinderliedje: Tal3erbat n talb

"Tal3arbat n Talb", zo schrijft de auteur Habib Salam, is een diepgaande artistieke reis die ons meeneemt naar de kindertijd en de kinderspelletjes uit het verleden: “Met dit stuk roep ik de waarden van onschuld en samenwerking op die ooit de overhand hadden onder kinderen, een tijd waarin het leven eenvoudiger en hartelijker was en ver verwijderd was van de druk en complexiteit van het digitale tijdperk waarin we vandaag leven.”

De titel verdient toelichting. Tale3erbat komt uit het woord Larb3a en betekent woensdag in het Arabisch. In Tamazight is tal3erbat vrouwelijk en betekent een kleine wekelijkse bijdrage op de woensdag voor de imam van het dorp. De gift wordt elke woensdag afgedragen als vergoeding voor zijn diensten. Die bestonden  uit het zorg dragen van religieus onderwijs voor de kinderen, het voorgaan van de gebeden inclusief de vrijdagpreek en het onderhouden van de moskee. De wekelijkse bijdrage bestaat vaak uit levensmiddelen en soms geld.

Deze traditie werd vroeger in heel Marokko in acht genomen. Soms dragen kinderen die op woensdag zijn geboren de naam Larbi als verwijzing naar de dag van tal3erbat. Dat is tegenwoordig verdwenen omdat het religieus onderwijs, uitzonderingen daar gelaten, niet meer door lokale gemeenschappen wordt georganiseerd maart door het Ministerie van Islamitische Zaken.

Naast het helpen van de imam van het dorp was Tal3erbat bedoeld om respect, solidariteit en vrijgevigheid bij kinderen te kweken. Tamazight bevat veel woorden die naar religieuze tradities verwijzen zoals Tal3erbat. Kinderen die bij de imam in de moskee zitten worden “Imehdaren” genoemd, meervoud van “amehdar”. De imam die onderwijs verzorgt wordt talb genoemd, de meervoud is tolba. Het gebouw van de moskee waar onderwijs plaats vindt wordt tamezgida genoemd. Alle vijf gebeden hebben een amazigh naam. De meeste basisteksten van de islam zijn sinds de Middeleeuwen naar Tamazight vertaald.   

De taal in dit liedje wordt in Zuid-Marokko gesproken. Gezien de bouwstijl en de natuurlijke omgeving is het liedje mogelijk opgenomen in een oase. "Tal3arbat n Talb" is meer dan alleen een liedje. Het is een herinnering aan de eenvoud en de solidariteit uit het verleden die onze samenleving nu meer dan ooit nodig heeft.

Meer lezen over hoe het religieus onderwijs in Marokko in vroege tijden was georganiseerd staat uitgebreid beschreven in Al Ma3sul van Mothar Soussi (1900-1963). Onderaan zijn de woorden van het gezongen liedje, te beluisteren op de YouTube kanaal van de auteur.

Tal3erbat n talb

Mayga ghassa d idgam iranawi, tal3arbat n talb, ghasa iga l3arba
Igh ncha nswa, nfogh ad brmgh, orak gitngh ila lhm ort nsin
Lhm lhm orgin, abla attan, kada n mad iwin iggami ad rahan
Ddonit dima tmzziyt oragh trmit, wana gim igan ikhf ns awr ilan

Nktid ossan willi zrigh, lighsol nga ghar azzan attn bdrgh
Imi henna kmi aygan, asmon ino kmi atn digh idran
Baba henna, ssngh ajmil, or sar togh lkhir nk han izwar
Baba d imi knni aygan, yan lknz ghiggi wakal orihban

Manibi wayour igh ifla ignwan, tafokt ayiwin lkhir ord imik
L3a9l aytafan tilli jlanin, or ngadda koyan manighd ittot
Illa kra 3ichn nit dlwaldin ns, ila kra ord ofin babas d innas
Ddonit ratzri nzri ghar gisnt, lmal han orrad akd izayd ossan

Lhem lhem, iga lhol, yan gis issigotn han ratn brin
Lhem lhem, iga lhol, illa kra gh midn ran adas gin adjar
3awn arbi, yan isbrn, ghinnad ghar kkan iddonit or izdar
Nktid ossan willi zzrigh, lighsol nga ghar azan atn bdrgh